Informacje o sztukach walki:

Judo

Trening judo opiera się na trenowaniu padów, rzutów, dźwigni i duszeń oraz na randori (sparingu). Walki treningowe, prowadzone w parterze (ne-waza) albo stójce (tachi-waza), nazywają się randori. Walki na zawodach nazywa się shiai. Trening judo charakteryzuje się, zresztą jak większość japońskich sztuk walki, ceremonialnością. Trening zaczyna i kończy ceremonialny ukłon zwany rei. W ramach treningu trenuje się również układy kata – są to z góry zaaranżowane ataki i odpowiedzi na nie. Służą one do demonstrowania technik, dopracowania ruchów, a także do zachowania pewnych technik których już się nie stosuje w walkach sportowych.

Walki odbywają się na tatami (matach) w sali nazywanej dojo. Maty są miękkie, aby złagodzić upadek ćwiczącego i nie narazić go na poważniejsze uszkodzenia ciała.

Trening judo rozwija siłę oraz wyrabia formę i zmysł równowagi. Uczy strategii walki oraz walki w bezpośrednim kontakcie z stawiającym opór przeciwnikiem.

Filozofia judo

Filozofia judo stworzona przez prof. dr Kano opiera się głównie na kilku zasadach:

• Czynić tak, aby było jak najbardziej efektywne współdziałanie ciała i umysłu.
• Jū – Ustępować, aby zwyciężyć (inaczej: jeśli ktoś cię pcha, to go pociągnij; jeżeli cię ciągnie, to go pchnij).
• Seiryoku Zenyō – Maksimum skuteczności przy minimum wysiłku.
• Jita Kyōei – Przez czynienie dobra nawzajem do dobra ogółu.
• Doskonalić samego siebie.

Początki judo

Twórcą judo jest Japończyk, prof. Jigorō Kanō (1860–1938). Kano urodził się w bogatej rodzinie w mieście Mikage. Jego dziadek prowadził własną wytwórnię sake. Jednak ojciec Jigorō – Kanō Jirōsaku Mareshiba – ze względu na to, że nie był najstarszym synem, nie przejął rodzinnego interesu. Zamiast tego został kapłanem shintō i jednocześnie urzędnikiem, przez co miał wystarczające wpływy, aby umieścić swojego syna na Uniwersytecie Tokijskim w 1877. Był bardzo dobrym studentem. W 1882 uzyskał tytuł profesora nauk politycznych i ekonomii, a następnie zaczął pracować jako wykładowca w elitarnej szkole Gakushuin w Tokio.

Kanō, jako młodzieniec, nie był silny ani duży (w wieku 20 lat ważył nie więcej niż 45 kg), przez co często mu dokuczano. Za namową przyjaciela rodziny, Nakai Bansei (członka gwardii sioguna), zaczął trenować ju-jitsu. Jednak napotkał trudności ze znalezieniem odpowiedniego nauczyciela. Po znalezieniu odpowiedniej dla siebie szkoły – Tenjin Shin’yō-ryū – Jigorō rozpoczął systematyczny trening, a w wieku 21 lat zdobył tytuł „shihan” (mistrz) i stał się asystentem instruktora, który jednak niedługo potem zachorował i zmarł. Kanō znalazł inną szkołę – Kito-ryū, w której większy nacisk kładziono na walkę niż na układy formalne kata.

Jigorō Kanō w dzieciństwie (z prawej)
W międzyczasie Kanō zaczął opracowywać własne techniki i udoskonalać te już mu znane. Opracował takie techniki jak: kata-guruma czy uki-goshi. W wieku 22 lat zaczął prowadzić własną szkołę walki w świątyni buddyjskiej w Kamakurze. Dwa lata później szkoła ta zostanie przeniesiona, nazwana Kōdōkan i stanie się pierwszą, a zarazem największą szkołą judo na świecie. Z początku styl ten był znany jako Kano Jiu-Jitsu bądź Kano Jiu-Do. Wśród pierwszych uczniów mistrza najbardziej znani są: Yoshitsugu (Yoshiaki) Yamashita – przyszły trener prezydenta Theodore’a Roosevelta, Tsunejirō Tomita – autor powieści judo „Sugata Sanshiro” oraz Sakujirō Yokoyama – znany w swoich czasach jako „Diabeł Yokohamy”.

Drugim dojo w Japonii stał się dom Yajirō Shinagawy, oddany do dyspozycji Kanō w trakcie jego nieobecności w Japonii. Dojo to posiadało 40 mat do treningu. Jednak do 1889 r. liczba adeptów judo nie przekraczała nadal 100. W trakcie treningów Jigorō zasłynął jako bardzo wymagający trener. Preferował on techniki tachi-waza (stojąc) od ne-waza (parter) aczkolwiek jego uczniowie i asystenci trenowali również bardzo intensywnie ne-waza aby być w stanie pokonać rywali z ju-jitsu.

Jigorō od 1885 (mając 25 lat) sprawował funkcję dyrektora elitarnej szkoły Gakushūin, kładąc podstawy nowoczesnej edukacji w Japonii. W 1892 roku wyjechał do Chin ustalając z tamtejszym rządem umowę umożliwiającą naukę chińskim studentom w Japonii. Równolegle, aż do roku 1894 osobiście zarządzał sprawami szkoły judo, kiedy to założył Radę Kodokanu.

W 1891 Jigorō ożenił się z Sumako, najstarszą córką Seisei Takezoe – ambasadora Japonii w Korei. Mieli dziewięcioro dzieci – sześć córek i trzech synów, w tym Risei, który stanie się głową Kodokanu oraz Japońskiej Federacji Judo.

We wrześniu 1889 r. Jigorō Kanō wyjechał na wielkie tournée po Europie w celu propagowania judo. W 1909 Kano stał się aktywnym członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, a w 1912 pojechał jako gość na olimpiadę w Sztokholmie – pierwszą, w której uczestniczyła Japonia. Brał też udział w każdej następnej aż do olimpiady w Berlinie w 1936 r.

Przed wybuchem I wojny światowej dojo judo zostały założone w USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Kanadzie, Indiach, a także w Rosji, Chinach i Korei. W 1911 r. Rosjanin Oshichenikow odwiedził Kōdōkan i spędził tam 6 miesięcy trenując i uzyskując stopień nidan. Do Rosji wrócił w 1917 i zaczął uczyć judo rosyjskie wojsko oraz tajną policję. Stał się również współzałożycielem rosyjskiego sportu – sambo – którego techniki opierają się w dużej mierze na judo. Ze względu na to, iż do Kodokanu uczęszczało wielu cudzoziemców – głównie żeglarzy i zamorskich kupców – dużo książek i artykułów napisano w różnych językach.

W 1935 Kanō dostał nagrodę Asahi za wybitny wkład w rozwój sztuki, nauki i sportu. W 1938 r. wyjechał na spotkanie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego w Kairze i udało mu się wypromować Tokio jako miejsce na następną olimpiadę w 1940 r. W jej trakcie pierwszy raz miało zostać zaprezentowane judo, ale jeszcze nie jako sport olimpijski. W drodze powrotnej z tego spotkania, 4 maja 1938 r., Kanō umarł na zapalenie płuc na pokładzie statku Hikawa Maru. Miał 78 lat.

Do 1952 r. judo trenowało ponad 6 mln ludzi w ponad 30 krajach na całym świecie.

W 1964 r. judo stało się dyscypliną olimpijską dla mężczyzn, a pod naciskiem amerykańskich kobiet, od 1988 także dla nich. Sport ten stał się jednym z najpopularniejszych sportów walki na świecie.